Son zamanlarda sıklıkla karşımıza çıkan bir kavram Gaslighting… 2022 yılında ‘gaslighting’ kelimesinin aratılma oranındaki %1700’lük artışın ardından Amerika’nın en eski sözlük yayıncılarından Merriam-Webster tarafından yılın kelimesi seçildi. Türkçe’de net bir karşılığı olmamakla birlikte ‘Gaz Lambası Metaforu’ olarak adlandırılabilir. Kökeni 1938 yapımı “Gas Light (Gaz Lambası)” isimli filme dayanmaktadır. Gaslighting, kendi düşüncelerinizi sorgulamanıza ve hatta kendi gerçekliğinizi gözden geçirmenize yol açan bir psikolojik şiddet türüdür. Manipülasyona maruz kalan kişi, manipülatörün yarattığı gerçekliği kabul eder ve bunu kendi düşünce veya yaşama biçimine dahil eder. Manipülatör sizi şu şekillerde manipüle edebilir: Duygularınızı küçümseme: Manipülatör, olaylar karşısında aşırı tepki verdiğinizi veya aşırı duygusal olduğunuzu düşünmenize neden olabilir. Gerçekliği sorgulatma: Yaşadıklarınızın zihin karışıklığı mı yoksa gerçeklik mi olduğunu sorgulamanıza sebep olabilir. İnkar: Yaptığı kötü bir davranıştan söz ettiğinizde bunu inkar edebilir. Önemsizleştirme: Büyük bir sorun ortaya çıktığında, önemini baltalayarak sorunu önemsizmiş gibi gösterebilirler. İtibar zedeleme: Manipülatör, sizi başkalarının yanında azarlayarak veya aşağılayarak itibarınızı zedeleyebilir. Gaslight yapan kişiler iş arkadaşı, bir arkadaş, yeni tanıştığınız bir yabancı ve hatta ebeveyniniz olabilir. Başka bir deyişle, manipülatör herhangi biri olabilir. Manipülatörler, sizi psikolojik olarak onların düşünme biçimlerine bağımlı hale getirebilecek usta ikna ediciler olabilir. Manipülatör kontrolü sürdürmek için çabalar. Kontrollerinin gevşediğini hissettiklerinde, ellerinde kalan son kontrol kırıntılarını da kullanmak için çeşitli manipülasyon taktikleri uygularlar. Gaslighting'in bu yaygın belirtilerine dikkat edin: Küçük olaylara aşırı tepki verdiğinizi düşünmeye başlarsınız. Anılarınız ve geçmiş olaylar bulanıklaşmaya başlar. Özür dilemek ilk tepkiniz olur. Bir şeylerin yanlış olduğunu hissedersiniz ama tam olarak ne olduğunu bulamazsınız. Doğruyu söylemenize rağmen yalancılıkla suçlanırsınız. Manipülatör, kurbanlarını bu şekilde kontrol altına alır. Vücut dillerini ve ikna edici sözlerini kullanarak, zihninizi ele geçirebilir ve düşüncelerini incelikle sizin düşüncelerinizin yerine koyabilir. Gaslighting ile Nasıl Mücadele Edilir? 1. Erken Uyarı İşaretlerine Dikkat Edin İlişkinin başlarında konuşmak ve çok derine inmeden manipülatörün davranışını dile getirmek çok önemlidir. Size bağlılıkları gerçekse, bakış açınızı dinleyecek ve davranışlarını değiştirmek için çabalayacaktır. 2. Manipülatörle Savaşmayın Uzun süreli bir ilişkiniz varsa ve davranışların şiddeti artmışsa ilişkinizi sağlıklı bir şekilde bitirmek zor olabilir. İlişkideki sorunlar hakkında ciddi bir konuşma yapmaya çalışırsanız, bu, manipülatörün davranışını daha da alevlendirebilir. Gaslighting, egolarını geliştirmenin bir yolu olarak yapıldığından, manipülatörler kendilerini reddedilmeyle savaşmaya adarlar. Suçlanan yine siz olursunuz. 13. İlişkinizi Net Şekilde Sonlandırın. İlişkinin kurtarılamaz olduğunu anladığınızda, net bir şekilde sonlandırmak önemlidir. Ne kadar uzun süre ikilemde kalırsanız, ayrılmak o kadar zor olur. 4. İletişimi Kesin. Ayrılırken manipülatör ile iletişimi kesin. Arkadaşlarınızın ve ailenizin mesafeye ihtiyacınız olduğunun farkında olduklarından emin olun ve manipülatör ne kadar yalvarırsa yalvarsın, iletişim kurmayı reddetme noktasında istikrarlı olun. Manipülatörle ilişkinizi kestiğinizde... Pişmanlık hissi yaşayabilir, diğer kişilere karşı güveninizi kaybetmiş olabilir belki de ferahlamış hissedebilirsiniz. Önemli olan verdiğiniz kararda istikrarınızı korumak ve tecrübelerinizden ders çıkarıp yaşantınıza uygulayabilmektir. Gaslighting oldukça tehlikeli ve kötü niyetli bir psikolojik şiddettir. Eğer gaslighting kurbanı olduğunuzu düşünüyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanından yardım alabilirsiniz.