Klinik Psikolojide Online Terapiye Karşı Yaklaşımlar

ÖZET

Gelişen teknolojinin ve global dünyamızda zamanın çok kıymetli olmasının getirisi olarak online
terapi uygulamalarının özellikle son 15-20 yılda yaygınlaşmasını desteklemiştir. İnternet aracılığıyla
yürütülen bu uygulamalar, geleneksel terapilerden (yüz yüze) oldukça farklı ve yeni bir tedavi
yöntemidir. Söz konusu ruh sağlığı hizmetinde danışan- danışman iletişimi internet üzerinden
yürütülmektedir. Bu sanal terapi farklı uygulamalar üzerinden gerçekleşmektedir. Bu hizmetler eş
zamanlı veya eş zamanlı olmayadabilir. Örneğin eş zamanlı olarak; video konferans, skype, telefon
görüşmeleri,bunun dışında eş zamanlı olmayan ; e-mail,sms ,messeger . Bu alanda verilen hizmetlerin,
danışanlara psikolojik test uygulama veya onların sorunlarına yönelik öneri ve psikoeğitim olanakları
sunma gibi pasif müdahalelerden; doğrudan olan patolojiyi iyileştirmeye yönelik uygulanan daha aktif
müdahalelere doğru eğilim gösterdiği görülmektedir. Tabi ki bu online terapinin avantajları ve
dezavantajları mevcuttur. Biz bu makale de yeni yeni alanımıza giren online terapi için oluşan farklı
yaklaşımları inceleyeceğiz.

Giriş
Online ya da çevrimiçi psikolojik danışma başka bir kullanım şekli ile online terapi, ruh sağlığı
çalışanları ve danışanlar arasında internet bağlantısı kullanılarak oluşan tüm terapötik etkileşimler için
kullanılan bir kavramdır (Rochlen ve diğerleri, 2004). Çevrimiçi psikolojik danışma birçok avantajı
beraberinde getirmiştir. Teh ve diğerleri (2014), bu avantajları genel olarak danışanların psikolojik
danışmanlarına erişilebilirliği, rahatlık ve kullanılabilirlik, yüz yüze olmamanın vereceği güvenlik ve
emniyette olma hissi, anonimlik duygusu ve ruh sağlığı hizmetlerinden yararlananlara yönelik olarak
ortaya çıkan sosyal damgalanmanın ortadan kalkması şeklinde sıralamaktadır.(Özer ve ark. ,2016).
Ulaşılabilirliği artırması, daha az maliyetle daha çok kişiye hizmet sunulabilmesi, psikolojik
danışmanların özellikle yazılı iletişimde hemen cevap verme zorunluluğunun olmaması ve bu sayede
bilgisi olmadığı konularda daha fazla araştırma yapacak zaman fırsatı yaratmasının çevrimiçi
psikolojik danışmanın avantajları olarak ifade edilmektedir (Andersson, 2010).

Bunun yanı sıra dezavantajlar olarak, Lewis ve diğerleri (2003), psikolojik danışman ve danışanların
çevrimiçi terapi deneyimlerini değerlendirdikleri çalışmalarında psikolojik danışmanın danışanı
gördüğü ve duyduğunu, ancak bir arada olma hissini deneyimlemediği, terapötik ilişkiyi derinlikten
yoksun olarak nitelendirdiğini, duygusal ve fiziksel olarak uzak hissettiğini ifade etmektedir. Söz
konusu çalışmada danışanın sözel olmayan tepkilere odaklanamadığı, psikolojik danışman ile tam bir
bağlantı kuramadığını bu deneyimin sanki biri ile telefonla iletişim kurmaya benzediğini ifade ettiğini
vurgulamışlardır.Bu dezavantajlrın getirisi olarak terapötik süreç tam sağlıklı sağlanamayacığından
ötürü danışanın güveni, danışamanın patalojik bulguyu tespit etmesi ve tedavi süresinin uzması olası
gözükmektedir. Yine danışanın ve kayıtların gizliliğinin sağlanması konusundaki zorluklar, herkesin
internet erişimine sahip olamaması, e-postaların asenkron olmasından kaynaklı olarak krize müdahale
konusunda yetersiz kalması gibi dezavantajları barındırdığı ifade edilmektedir. Bütün bunlara rağmen
çevrimiçi psikolojik danışma ile yüz yüze psikolojik danışma hizmeti karşılaştırıldığında terapötik
işbirliği, güven gibi temel öğelerde iki uygulama arasında fark olmadığını ifade eden çalışmalar da
bulunmaktadır (Cook ve Doyle, 2002).

Bu kapsamda çevrimiçi psikolojik danışma ve yüz yüze psikolojik danışma empati, duygusal destek
sağlama, ilişki kurma, gizlilik ve güven hissi, erişilebilirlik, danışan ve psikolojik danışmanın
uygunluğu, sosyal damgalanmayı ortadan kaldırma ve anonimlik başlıkları altında karşılaştırmış;
empati, duygusal destek sağlama, bağlantı kurma ile gizlilik ve güven hissi oluşturma konularında yüz
yüze psikolojik danışmanın, sosyal damgalanma ve anonim olabilme anlamında ise çevrimiçi
psikolojik danışmanın daha olumlu olarak algılandığını ifade etmişlerdir. .(Özer ve ark. ,2016).
Lazuras ve Dokou (2016), ruh sağlığı çalışanlarının çevrimiçi psikolojik danışmayı kabulünü
değerlendirdikleri çalışmalarında, katılımcıların çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelik tutumlarının
olumlu olduğunu ifade etmiş ve çevrimiçi psikolojik danışmanın işe yararlılığına olan inancın ve
çalışma alanı ile ilişkisinin, çevrimiçi psikolojik danışma hizmetini kullanmayı tercih etmeyi
yordadığını belirtmişlerdir.

İnternet Tabanlı Psikolojik Hizmetler Konusunda Yapılan Görgül Araştırmalar:
Geleneksel psikoterapilerin uzun bir uygulama geçmişi ve genel anlamda iyi bir kuramsal alt yapısı
bulunurken internet tabanlı hizmetlerin ise çok yakın bir uygulama ve araştırma geçmişine dayandığı
ve belli bir kuramsal alt yapıdan yoksun olduğu görülmektedir (Childress, 2000). Bu açıdan literatür
incelendiğinde internet tabanlı psikolojik uygulamaların etkililiğine yönelik bazı kanıtlar sunulsa da
bazı klinisyenler bunların kullanımının belirli durumlarla sınırlı olması gerektiğini belirtmektedirler.
Farklı görüşlerden bir taraf avantajlarının baskın olduğnu diğer taraf ise dezavantajlarnın baskın
olduğunu desteklemektedir.