Psikolojik ilkyardım nedir?

İlk yardım denildiğinde psikoloji göz ardı edilir ve aklımıza fiziksel müdahale gelir. Oysa travmaya maruz kalan kişilere yaklaşımın doğru olması çok önemlidir. Psikolojik ilkyardım (PİY), acı çeken ya da desteğe ve yardıma ihtiyaç duyan kişiye sunulan insani ve destekleyici müdahale olarak tanımlanır. İlk yardımda iletişim kurulurken büyük bir hassasiyet gösterilmeli, beklenmedik ani tepkilere saygı duyulmalı ve önyargılardan uzak durulmalıdır.

Psikolojik ilkyardım hangi konuları içerir?

Kişileri zorlamayan pratik bakım ve destek sağlamak
İhtiyaç ve kaygıları belirlemek
İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmak (gıda, su, bilgi alma gibi)
İnsanları konuşmaya zorlamadan dinlemek
Rahatlatıp sakinleşmelerine yardımcı olmak
İnsanların bilgi edinmesi, hizmetlere ve sosyal desteklere ulaşmaları için yardım sağlamak
Kişileri gelecekteki olası zararlardan korumak.

Psikolojik ilkyardım kim içindir?

Yakın bir zamanda ciddi bir kriz durumuna maruz kalmış, ciddi hayati tehlikesinden ötürü önceliği tıbbi müdahale olmayan, stresli, destek isteyen, kendisine ve başkasına zarar vermeyecek çocuk ve yetişkin insanlar içindir.

Psikolojik ilkyardım ne zaman ve nerede yapılır?

Kriz olayından etkilenen insanlar için hemen (mesela afet sırasında ya da afetten hemen sonra) ve her yerde (mesela olay yeri, sığınaklar, kamplar, sağlık merkezleri vs.) yapılabilir.

Psikolojik ilkyardımın temel ilkeleri nelerdir?

1-İzlemek:
Güvenliği kontrol edilmesi.
Acil temel ihtiyaçları olan kişileri kontrol edilmesi.
Ciddi stres tepkileri gösteren insanların kontrol edilmesi.
2-Dinlemek:
Desteğe ihtiyacı olabilecek insanlara yaklaşmak.
İnsanların ihtiyaç ve kaygılarını sormak.
İnsanları dinleyip ve sakinleşmelerine yardımcı olmak.
3-Bağkurmak:
İnsanların temel ihtiyaçlarını bildirmelerine ve hizmetlere ulaşmalarına yardım                                   etmek.
Problemleriyle baş etmelerine yardım etmek.
Bilgi vermek.
İnsanların sevdikleriyle bağlantı kurmasına ve sosyal destek sağlamasına yardım etmek.

Psikolojik ilkyardımda yapılması gerekenler nelerdir?

Sakin, nazik, yardım etmeye hazır olunmalı ve bu karşı tarafa hissettirilmeli.
İlgi ve dikkat belli edilmeli.
Beden dili iyi kullanılmalı. Göz teması, fiziksel mesafe, yüz ifadesi ve mimikler konusunda hassas olunmalı.
Duyguların ifadesine yardım edilmeli. Kendisini, duygularını anladığı hissettirilmeli.
Teknik anlatımlardan, analiz ve nasihatten uzak durulmalı.
Beklenmedik ani kişisel tepkilere saygı duyulmalı.
Önyargılardan uzak durulmalı.
Deprem gibi afet ortamında psikolojik ilkyardım amacıyla orada bulunuluyorsa, kolaylıkla ulaşılabilir ve görünür yerde olunmalı.
Yaşanan ve yaşanabilecek zorluklar ve problemler hakkında bilgi ve birikim sahibi olunmalı.
Yardıma ihtiyacı olan kişi hakkında bilgi sahibi olunmalı.
Yapması gereken ve yapabileceklerinin dışına taşmamalı. Alanı dışına taşan ya da daha fazla uzmanlık gerektiren konularda gerekli yönlendirmeyi yapmalı. Bunun için yönlendireceği uzmanlarla önceden iletişimi sağlamış olmalı.

Psikolojik ilkyardımda yapılmaması gerekenler nelerdir?

Eleştiri ve tartışmalara girilmemeli.
İyi olacaksın, boş ver, kafana takma gibi söylemlerden uzak durulmalı.
Daha da kötüsü olabilirdi, diyerek şanslı olduğu söylenmemeli.
Kişiyi dinlemeden, duygu ve düşüncelerini bilmeden tavsiyelerde bulunulmamalı.
Kişinin hikâyesi dinlemeden kendi düşünce ve tecrübeleri anlatılmamalı.
Kişi kendini rahatsız eden konuları anlatırken susturulmamalı.

Psikolojik ilkyardımda önemli noktalar nelerdir?

Psikolojik ilk  yardımın, yardım isteği veya başvurusu olmadan da yapılabilir.
Karşı tarafa güven verici bir duruş ile iletişime geçilmeye çalışılması gereklidir.
İletişime kapalı, yardım almayı kabul etmeyen kişilere saygı duyulmalı, ne zaman yardım almak isterse yardım etmeye hazır olunduğu bilgisi verilmelidir.
Psikolojik ilk yardımın uzun süreli ve tedavi amaçlı bir yardım olmadığı unutulmamalı. Kişiler kendilerine iyi gelecek davranışlara yöneltilmelidir.
Psikolojik ilkyardımı yapacak kişi kendini çok iyi ifade etmeli, kendini çok iyi tanıtmalı, bulunulan ortam güvensiz bir ortamsa güvenliği sağlanmalı veya kişinin daha güvenli bir ortama alınması sağlanmalıdır.
Travmaya maruz kalan birden fazla kişi varsa, tümü izlenip psikolojik ilkyardıma en muhtaç olan kişiler belirlenmelidir.
Psikolojik ilk yardımda teknik anlatımlardan, analiz ve nasihatten uzak durulmalıdır.

Psikolog Kadriye Sinem Çetintürk Kurşunlu
@aristopsikoloji