Psikanalizin öncüsü olarak kabul edilen Sigmund Freud, hastalarının gösterdiği rahatsızlıkların çocukluk yaşantılarından kaynaklandığına inanmıştı. Freud, yetişkin kişiliğinin yaşamın ilk yıllarında oluştuğuna yani çocukluk yaşantılarımızın kişiliğimizi şekillendirdiğine inanmıştı.
Psikanalitik gelişim teorisine göre çocuk, bir dizi psikoseksüel evreden geçer ve bu her evreye ismini veren şey çocuğun bu dönemde haz alanının neresi olduğudur. Psikoseksüel Gelişim Kuramı’nın evreleri sırasıyla “Oral Dönem, Anal Dönem, Fallik Dönem, Latent Dönem ve Genital Dönem”lerdir. Çocuk bu evrelerden herhangi birinde veya birilerinde çatışma yaşarsa veya bu evreyi olması gerektiği gibi tamamlamazsa, bu çatışma kendisini yetişkinlik döneminde kılıf değiştirerek gösterecektir.
Oral Dönem : Bu dönem doğumdan başlar ve yaklaşık olarak 1,5 yaşa kadar devam eder. Bu dönemde çocukların dünyayı keşfettikleri haz alanları “ağız”larıdır. Çocuğun bu dönemde bütün doyumu sağladığı yer ağzıdır ve bu yaş grubundaki çocukların her nesneyi ağızlarına almaları da dikkate değerdir. Çocuk, nesneleri ağzına alarak dünyayı tanımaya ve haz doyumuna ulaşmaya çalışır. Freud, bebeğin o nesne ile arasındaki ilişkinin ve o nesneyi nasıl algıladığının bireyin kişilik gelişiminde çok önemli olduğunu düşünür. Annesi tarafından olması gerekenden çok daha uzun bir süre veya çok daha az bir süre emzirilen bir çocuk yetişkinlikte çoğunlukla oral bölgeyle ilgili davranışlar sergileyecektir. Örneğin kişi yetişkinlikte sigara içme davranışına yönelecektir, küfür etme alışkanlığına sahip olacaktır, öpme davranışını sık sık sergileyecektir, yemek yeme ile ilgili problemleri olacaktır… Kişi çocukken oral dönemde yaşadığı çatışmadan dolayı, oral hazzını doyurmak için yetişkinlikte oral bölgeyle ilgili faaliyetlerle meşgul olacaktır.
Anal Dönem : Yaklaşık olarak 1,5-3 yaş arasında seyreden bu dönemde haz kaynağı ağızdan anüse doğru kayar. Bu dönem aynı zamanda tuvalet eğitiminin de başladığı bir dönemdir. Çocuk bu dönemde dışkısını ne zaman tutup, ne zaman bırakması gerektiğini söyleyen bir otorite figürü ile karşılaşır ve kendi bedeniyle ilgili talimatlarda bulunan bir otorite figürüyle karşılaştığı için çocuk, ebeveynine karşı gelebilir. Bu dönem olması gerektiği gibi tamamlanmazsa bu dönemdeki çatışma kendisini yetişkinlikte ya kirli, müsrif, ölçüsüz davranan kişilik özellikleriyle gösterecektir ya da aşırı titiz, düzenli, temiz, mükemmelliyetçi, katı, kuralcı kişilik özellikleriyle kendisini gösterecektir. Bu sebeple Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu olan, Obsesif Kompulsif Bozukluğa sahip olan, Obsesif Kompulsif özellikler gösteren bireyler için psikosesksüel gelişim kuramına göre anal döneme saplantılı oldukları söylenebilir çünkü çocukken anal dönemde yaşadıkları çatışma onları yetişkinlikte bu anal özellikleri göstermeye itmiştir.
Fallik Dönem : Yaklaşık olarak 3-6 yaş arasında seyreden bu dönemde çocuğun ilgi alanı genital bölgeye kayar. Bu dönemde çocuğun ait olduğu cinsiyete karşı farkındalığı oluşur, çocuk bedenini tanımaya başlar. Freud bu evrede “Ödipal Kompleks”in geliştiğini söyler. Çocuk bu evrede karşı cinsten olan ebeveyninin dikkatini çekmeye çalışır ve ona karşı ilgi duyar. Çoğunlukla insanlar tarafından ödipal kompleks anneye veya babaya karşı sevgi/aşk olarak tanımlansa da, psikoseksüel gelişim kuramına göre burada bahsedilen ilgi apaçık “cinsel ilgi”dir. Yani bu kurama göre çocuk bu evrede karşı cinsten olan ebeveynine karşı cinsel ilgi duyar (erkek çocuk annesine, kız çocuk babasına) ve aynı cinsten olan ebeveynini bir rakip olarak görüp, ona karşı korku besler. Bunun da adı “Ödipal Kompleks”tir. Erkek çocukları yetişkin erkek karakteristik özellikleri üstlenmeye çalışarak annesinin ilgisini, kız çocukları ise kadın karakteristik özellikleri göstermeye çalışarak babasının ilgisini çekmeye çalışır. Bu evrenin ilerleyen dönemlerinde çocuk bu kompleksin üstesinden gelir ve aynı cinsten olduğu ebeveyniyle özdeşim kurar. Yani kız çocuğu annesiyle, erkek çocuğu da babasıyla özdeşim kurar. Karşı cinsten olan ebeveynine duyduğu cinsel ilgi, yerini sevgi ve şefkat duygularına bırakır. Bu dönemde yaşanan çatışma, kendisini yetişkinlikte bireylerin annesine veya babasına benzeyen insanlarla evlenmeleriyle gösterebilir ya da kişinin yetişkinlik döneminde erkekse annesine, kadınsa babasına halen aşırı bağlı olmasıyla gösterebilir. Bu durumun tam tersi olarak da kişi ya annesinden ya da babasından yetişkinlik döneminde uzak duracaktır.
Latent (Gizil) Dönem : Bu dönem yaklaşık olarak 7-12 yaş arasında devam eder ve çocukların genellikle okula başladıkları dönemi kapsar. Bu dönemde çocuklar bir gizlilik dönemine girerler yani cinsel dürtülerin gizliye alındığı bir dönemi ifade eder ve her iki cinsiyet de kendi cinsiyetinden oldukça memnundur. Hatta karşı cinsiyetin özelliklerini yerip, kendi cinsiyetlerinin özelliklerini yüceltirler.
Genital Dönem : Bu evre 13 yaş ve üzerini kapsar. Bu dönemle birlikte ergenlik dönemi de başlangıç gösterir. Bu dönemde birey karşı cinse ilgi duymaya başlar. Karşı cinsten olan bireylerle olgun ve sağlıklı ilişkiler kurabilmeyi öğrenir.
Sigmund Freud’a ait olan bu Psikosesküel Gelişim Kuramı’nın incelenebilecek çok daha fazla ayrıntısı ve konusu vardır. Freud bu kuramı her ne kadar ileri sürmüş olsa da, bu kurama yöneltilen eleştiriler de elbette mevcuttur. Bu kuramın kişinin kendisini yansıttığını düşünüp düşünmemesi de tamamen kişinin kendisine kalmıştır.
